odmiany winorośli


W I N O L O G I A
o w i n o r o ś l i i w i n i e

strona główna \| wydarzenia \| artykuły \| książki \| polskie wino \| galeria \| inne strony \| o/about \| mój blog

uprawa winorośli » winiarstwo » odmiany winorośli » poradnik winiarza » podróże/regiony » ludzie wina » historia/tradycje » wokół stołu » degustacja i ocena » ekonomia i prawo »		a r t y k u ł y \| odmiany winorośli SAPERAWI (SAPERAVI, საფერავი) Wojciech Bosak \| 30-12-2013 Saperawi (wg* ilustracji w: Ketskhoveli et al. 2012) Jest to najważniejsza pod względem powierzchni upraw i znaczenia gospodarczego gruzińska odmiana na wina czerwone. Saperawi jest też bodaj jedynym autochtonicznym szczepem z rejonu Kaukazu, którego nazwa stała się nieco szerzej znana i w pewnym stopniu rozpoznawalna wśród konsumentów wina na świecie (przynajmniej tych bardziej wyrobionych). Dlatego niektórzy z nas mogą być zaskoczeni, że jeszcze niedawno była to odmiana uprawiana w Gruzji na znacznie mniejszą skalę, niż najpopularniejsze tam odmiany do wyrobu win białych, jak »rkaciteli (rkatsiteli) i colikouri (tsolikouri), o których raczej mało kto na świecie słyszał. Ostatni urzędowy »spis winnic z 2004 roku wykazał, że uprawy saperawi w całej Gruzji zajmowały wtedy zaledwie 3704 hektary, co stawiło mniej, niż 10 procent ogólnej powierzchni tamtejszych winnic. Z tego tylko 2801 hektarów znajdowało się w wieku produkcyjnym. Tą dysproporcję między stosunkowo skromnym areałem upraw, a nieźle już ugruntowaną międzynarodową reputacją tego szczepu można dość łatwo wytłumaczyć. Otóż w Gruzji właściwie nie ma tradycji picia win czerwonych i dopiero ostatnio zaczyna się to powoli zmieniać. Do niedawna też niemal cała komercyjna produkcja tych win, wśród których najwięcej powstaje właśnie na bazie saperawi, trafiała na zagraniczne rynki. Bo też chyba żaden inny spośród autochtonicznych gruzińskich szczepów na wina czerwone nie trafia tak mocno w gusta międzynarodowych konsumentów. W ostatnich latach była to odmiana najczęściej sadzona w gruzińskich winnicach (głównie z myślą o eksporcie wina) i szacuje się, że powierzchnia jej upraw mogła wzrosnąć obecnie nawet do 7–8 tysięcy hektarów. Uprawy saperawi w miejscowości Chaszmi (Khashmi) w Kachetii – jedno z najwyżej cenionych siedlisk dla tego szczepu Saperawi znaczy po gruzińsku ‘barwnik’, ‘farba’ (od sapere – ‘ciemny’), co dość dobrze oddaje charakter tej odmiany. Otóż odznacza się ona szczególnie dużą zawartością czerwonego barwnika w owocach i jako jedna z nielicznych ciemnych selekcji winorośli właściwej (V. vinifera) posiada sok zabarwiony na różowo (inne zawierają barwnik wyłącznie w skórkach winogron). Jest to niewątpliwie bardzo stary szczep, znany co najmniej od średniowiecza, o czym świadczy spora różnorodność jego lokalnych mutacji i klonów (jak saperawi buduszurisebri, saperawi grdzelmarcwala, saperawi mschwilmarcwala, saperawi paczcha i inne). Wbrew obiegowym opiniom szczep ten nie wywodzi się z Kachetii, choć dziś jest tam najbardziej rozpowszechniony. Ampelografowie i historycy od dawna twierdzą, że prawdziwa ojczyzna saperawi znajduje się w górzystej Meschetii w południowo-zachodniej Gruzji, na pograniczu z Turcją i stamtąd odmiana ta rozprzestrzeniła się najpierw do Kartlii, a następnie do innych regionów Gruzji. Tezę tą potwierdzają współczesne badania genetyczne, które wykazały, że najbliższymi znanymi krewnymi współcześnie uprawianych krzewów saperawi są dzikie winorośle występujące w dolinie rzeki Kury (Mtkvari) na terenie Meschetii. Również pod względem morfologicznym saperawi jest bardziej zbliżone do autochtonicznych odmian z zachodniej Gruzji (tzw. „grupa kolchidzka”), niż winorośli ze wschodniej części kraju (tzw. „grupa kachetyjska”). Pierwsze wzmianki o uprawie tego szczepu w Kachetii pochodzą dopiero z końca XVII stulecia, choć właśnie ten region stał się ostatecznie jego drugą ojczyzną. Jak się szacuje, obecnie w tym regionie znajduje się ponad 90 procent wszystkich gruzińskich upraw saperawi, a szczep ten od dawna jest tam uważany za „rodzimy”. Stamtąd też pochodzą praktycznie wszystkie słynne wina z tej odmiany. Najbardziej znane obecnie apelacje zarezerwowane dla tego szczepu, to Napareuli i Mukuzani dla win wytrawnych oraz Achaszeni (Akhasheni) i Kindzmarauli dla win półsłodkich. Szczególnie też ceni się wina pochodzące z poszczególnych miejscowości, jak Chaszmi (Khashmi), Kardenachi (Kardenakhi), Bakurciche (Bakurtsikhe) – słynne jest zwłaszcza tamtejsze cru Achoebi (Akhoebi) – Mukuzani, Kondoli, Napareuli, Kwareli (Kvareli), Anaga i Tibaani. Dojrzałe grono saperawi Poza Kachetią spore plantacje saperawi spotyka się w Kartlii, Imeretii i Raczy, w których to regionach szczep ten zajmuje łącznie kilkaset hektarów. Już w połowie XIX wieku zaczęto sadzić saperawi także poza Gruzją, najpierw w różnych rejonach na południu ówczesnej Rosji, a po ostatniej wojnie także w innych krajach. Dziś uprawy tej odmiany spotyka się na Ukrainie (ok. 1500 ha), w Mołdawii (ok. 900 ha), południowej Rosji (ok. 700 ha, głównie w Kraju Krasnodarskim, a także w Rostowie n/Donem). Na mniejszą skalę uprawia się saperawi w Armenii, Azerbejdżanie, Bułgarii, Rumunii, a także w w Australii (m.in. w King Valley w Victorii, w Barosa i McLaren Vale w Australii Południowej) i w USA (w Finger Lakes w stanie Nowy Jork). Tak duża popularność tej odmiany na pewno nie jest przypadkowa, lecz bierze się z jego rozlicznych walorów użytkowych. Krzewy saperawi odznaczają się umiarkowanie silnym wzrostem i niezbyt wcześnie rozpoczynają wegetację, czym unikają wiosennych przymrozków. Jest to jednak odmiana stosunkowo późna i wymagająca sporo ciepła do uzyskania pełnej dojrzałości owoców. W chłodniejszych, wyżej położonych lokalizacjach nawet w ciepłej Kachetii saperawi nie zawsze dobrze dojrzewa i pochodzące z takich miejsc wina często odznaczają się agresywną kwasowością i „zielonymi” aromatami. W zależności od lokalnych warunków siedliskowych (a także od pogody w danym roczniku) winogrona mogą być zbierane w okresie od końca września do drugiej połowy października. W pełni dojrzale owoce saperawi gromadzą dość sporo cukru, zachowują przy tym jednak stosunkowo wysoką kwasowość. Charakterystyczną cechą odmiany jest także wysoka zawartość związków polifenolowych (garbników i barwników). Szczep ten jest dosyć odporny na choroby grzybowe (w czym prawdopodobnie przewyższa większość innych vinifer) i w stosunkowo suchym klimacie wschodniej Gruzji często nie wymaga ochrony chemicznej. Jest to więc winorośl szczególnie przydatna do upraw organicznych. Saperawi dobrze też znosi zimowe mrozy i letnie susze, przez co dobrze sprawdza się w kontynentalnym klimacie Zakaukazia i południowo-wschodniej Europy. Odmiana owocuje dość regularnie i stosunkowo obficie, chcąc jednak uzyskać wysoką jakość czerwonego wina należy ograniczyć plon do poziomu 6–7 ton z hektara. Summa summarum jest to odmiana raczej niezawodna i opłacalna w uprawie. Nasycony kolor młodego wina saperawi dobrze tłumaczy pochodzenie nazwy tej odmiany Ogromną zaletą saperawi jest także możliwość uzyskania wysokiej klasy wina w różnorodnym stylu. Wina odmianowe z tego szczepu odznaczają się intensywnym, ciemnym kolorem, pełną budową, świeżą kwasowością i mocną strukturą garbników. Typowe saperawi cechuje bogaty, złożony aromat, na który składa się obfitość ciemnych owoców (wiśnia z pestką, czereśnie, śliwki, jeżyny), a także nuty przypraw korzennych, czekolady, kawy, wyprawionej skóry, suchych liści, etc., etc. Wina te wyróżnia także potencjał starzenia – dobrze zrobione, długo macerowane saperawi należą do najbardziej długowiecznych win czerwonych na świecie i mogą dojrzewać w butelkach nawet przez kilkadziesiąt lat. Wina takie często wręcz wymagają kilku lat dojrzewania, zanim garbniki i kwasowość ułożą się w nich na tyle, aby warto było po nie sięgnąć. Odmiana ta dobrze sprawdza się zarówno w tradycyjnej kachetyjskiej metodzie wyrobu wina w glinianych kwewri, jak też przy zastosowaniu współczesnych technologii winiarskich. Dzisiaj większość komercyjnie produkowanych win saperawi jest robiona właśnie w owym nowoczesnym, jak mówią w Gruzji – „europejskim” stylu i nierzadko dojrzewa w nowych beczkach barrique. Pomimo tego wina te z reguły zachowują swój unikalny, odmianowy charakter. Saperawi bardzo dobrze sprawdza się także w kupażach, do których wnosi intensywny kolor, żywą kwasowość i sprężyste garbniki. W Gruzji jest najczęściej kupażowany z cabernet sauvignon, rzadziej z merlotem. W Mołdawii szczep ten, razem z cabernet sauvignon i rara neagra jest składnikiem najsłynniejszego tamtejszego wina – Negru de Purcari. Z gron saperawi wyrabia się także dobre wina różowe, tradycyjne gruzińskie wina półsłodkie oraz wina wzmacniane w stylu porto. Zbiór saperawi w dolinie Alazani w Kachetii Saperawi dość często wykorzystywano także jako material do krzyżówek przy hodowli nowych odmian winorośli. Prace takie prowadzono miedzy innymi w słynnym instytucie winiarskim Magaracz w Jałcie na Krymie, gdzie uzyskano tą drogą dwie dość popularne dziś odmiany: - bastardo magaracza, to krzyżówka saperawi i trousseau (szczep znany też pod synonimem bastardo), uzyskana w 1949 roku (hodowcy N. Paponow i W. Zotow), dość popularna na Ukrainie (1330 ha), gdzie służy zarówno do wyrobu win wytrawnych, jak i słodkich. Odmiana spotykana jest także w Moldawii, Rosji, Rumunii i Azji Środkowej. - rubinowyj magaracza, to z kolei krzyżówka saperawi z cabernet sauvignon uzyskana w 1928 roku (hodowcy N. Paponow, W. Zotow, P. Carew, P.J. Gołodriga). Jest to dość późna i plenna odmiana, uprawiana na Ukrainie oraz w Azji Środkowej gdzie służy do produkcji wina i soków. Kolejna selekcja została uzyskana w 1947 roku w instytucie w Nowoczerkasku: - saperawi siewiernyj, to wynik skrzyżowania saperawi z odmianą siewiernyj, będącej krzyżówką z winoroślą amurską (hodowcy J.I. Potapienko, I.P. Potapienko i E.L. Bezruszenko). Ta odporna i wczesna hybryda jest wciąż uprawiana w Rosji (325 ha) oraz w chłodniejszych rejonach USA i w Kanadzie. Aż trzy takie krzyżowki uzyskano w Armenii, w instytucie uprawy winorośli w Merdzawan: - akhtank, to krzyżówka saperawi i odmiany sorok liet oktiabria, uzyskana w 1977 roku (hodowca P.K. Ajwazjan). Ta poźno dojrzewająca i plenna odmiana jest dziś dość popularna w Armenii, gdzie najczęsciej robi się z niej wina słodkie i wzmacniane. - nerkeni, to dość skomplikowane krzyzówka saperawi z odmianami garandmak, kachet oraz hybrydą richter (hodowcy S.A. Pogosjan i S.S. Chaczatrjan). Plenna i wytrzymala na mróz odmiana służy do produkcji win odmianowych i kupaży (m.in. z saperawi). - tigrani, to zkolei krzyżówka saperawi oraz popularnej armeńskiej odmiany areni (hodowcy S.A. Pogosjan i S.S. Chaczatrjan). Odmiana jest uprawiana w Armenii i uzywana głównie do wyrobu czerwonych win słodkich. Saperawi wykorzystywano także do prac hodowlanych w rumuńskim instytucie winiarskim w Drăgăşani, w wyniku czego uzyskano jedną interesującą odmianę: - novac, to efekt skrzyżowania saperawi z tamtejszą starą odmianą negru vîrtos (hodowca M. Marculescu). Uzyskana w 1987 roku selekcja okazala się jednak dość trudna w uprawie i dziś jest uprawiana na komercyjną skalę jedynie w winnicy »Princ Ştirbey kolo Drăgăşani. _____________________________ * pisownię nazw odmian winorośli, oznaczeń geograficznych i innych nazw własnych podajemy tu w obowiązującej u nas polskiej transkrypcji oraz (w nawiasach) w powszechnie używanej w Gruzji transkrypcji angielskiej, jaką można też znaleźć na etykietach win LITERATURA: Chkhikvishviki I., Gogia N., Sirbiladze G. (2008), Study of resveratrol and antioxidant activity in Georgian brand red wines and a number of foreign red wines, Georgian Med News Jun. (159), s. 53-57. Ekhvaia J., Blattner F.R., Akhalkatsi M. (2010), Genetic diversity and relationships between wild grapewine (Vitis vinifera subsp. sylvestris) populations and aboriginal cultivars in Georgia, [w] Proceedings XXXIII OIV Congress, Tbilisi. Galet P. (2000), Dictionnaire encyclopédique des cépages, Hachette Livre Gotsiridze V., Ardzenadze M. Jabnidze R. (2010), International Importance of Georgian Vine Genetic Resources, [w] Proceedings XXXIII OIV Congress, Tbilisi. Ketskhoveli N., Ramishvili M., Tabidze D. (2012), Georgian ampelography, Tbilisi. Jest to angielska wersja publikacji o oryginalnym tytule 'Sakartvelos ampelograpia' (საქართველოს ამპელოგრაფია) wydanej w jęz. gruzińskim w 1960 r. w Tbilisi przez Gruzińską Akademię Nauk. Kharbedia M. (2012), Georgian wine guide, Tbilisi. Mikiashvili M., Kiknavelidze Z., Khositashvili M., Khositashvili T., Favale S., Ciolfi G. (2010), The varietal effect of Georgian red grape cultivar Saperavi (vitis vinifera L.) and Cabernet Sauvignon (vitis vinifera L.) on consistence of phenolic compounds and aromatic components, [w] Proceedings XXXIII OIV Congress, Tbilisi. Robinson J. (red.), Harding J (red.), Vouillamoz J. (red.) (2012), Wine grapes. A complete guide to 1,368 vine varieties, including their origin and flavours, New York – London. Shalashvili A., Ugrekhelidze D., Mitaishvili T., Targamadze I., Zambakhidze N. (2012), Phenolic compounds of wines from Georgian autochthonous grapes, Rkatsiteli and Saperavi, prepared by Georgian (Kakhetian) technology, Bulletin of the Georgian Academy of Sciences vol. 6 no. 3, s. 99–103. Vouillamoz J.F., McGovern P.E., Ergul A., Soylemezog G., Tevzadze G., Meredith C.P., Grado M.S. (2006), Genetic characterization and relationships of traditional grape cultivars from Transcaucasia and Anatolia, Plant Genetic Resources 4 (2), s. 144-158. ©tekst i zdjęcia: Wojciech Bosak <!--webbot bot="HTMLMarkup" endspan i-checksum="62324" --><!--webbot bot="HTMLMarkup" startspan -->

© copyright by winologia.pl 2008-2012 \| wszelkie prawa zastrzeżone \| strona przeznaczona dla osób pełnoletnich
strona główna \| wydarzenia \| artykuły \| książki \| polskie wino \| galeria \| inne strony \| o/about \| mój blog


W I N O L O G I A
o w i n o r o ś l i i w i n i e

strona główna \| wydarzenia \| artykuły \| książki \| polskie wino \| galeria \| inne strony \| o/about \| mój blog

uprawa winorośli » winiarstwo » odmiany winorośli » poradnik winiarza » podróże/regiony » ludzie wina » historia/tradycje » wokół stołu » degustacja i ocena » ekonomia i prawo »		a r t y k u ł y \| odmiany winorośli SAPERAWI (SAPERAVI, საფერავი) Wojciech Bosak \| 30-12-2013 Saperawi (wg* ilustracji w: Ketskhoveli et al. 2012) Jest to najważniejsza pod względem powierzchni upraw i znaczenia gospodarczego gruzińska odmiana na wina czerwone. Saperawi jest też bodaj jedynym autochtonicznym szczepem z rejonu Kaukazu, którego nazwa stała się nieco szerzej znana i w pewnym stopniu rozpoznawalna wśród konsumentów wina na świecie (przynajmniej tych bardziej wyrobionych). Dlatego niektórzy z nas mogą być zaskoczeni, że jeszcze niedawno była to odmiana uprawiana w Gruzji na znacznie mniejszą skalę, niż najpopularniejsze tam odmiany do wyrobu win białych, jak »rkaciteli (rkatsiteli) i colikouri (tsolikouri), o których raczej mało kto na świecie słyszał. Ostatni urzędowy »spis winnic z 2004 roku wykazał, że uprawy saperawi w całej Gruzji zajmowały wtedy zaledwie 3704 hektary, co stawiło mniej, niż 10 procent ogólnej powierzchni tamtejszych winnic. Z tego tylko 2801 hektarów znajdowało się w wieku produkcyjnym. Tą dysproporcję między stosunkowo skromnym areałem upraw, a nieźle już ugruntowaną międzynarodową reputacją tego szczepu można dość łatwo wytłumaczyć. Otóż w Gruzji właściwie nie ma tradycji picia win czerwonych i dopiero ostatnio zaczyna się to powoli zmieniać. Do niedawna też niemal cała komercyjna produkcja tych win, wśród których najwięcej powstaje właśnie na bazie saperawi, trafiała na zagraniczne rynki. Bo też chyba żaden inny spośród autochtonicznych gruzińskich szczepów na wina czerwone nie trafia tak mocno w gusta międzynarodowych konsumentów. W ostatnich latach była to odmiana najczęściej sadzona w gruzińskich winnicach (głównie z myślą o eksporcie wina) i szacuje się, że powierzchnia jej upraw mogła wzrosnąć obecnie nawet do 7–8 tysięcy hektarów. Uprawy saperawi w miejscowości Chaszmi (Khashmi) w Kachetii – jedno z najwyżej cenionych siedlisk dla tego szczepu Saperawi znaczy po gruzińsku ‘barwnik’, ‘farba’ (od sapere – ‘ciemny’), co dość dobrze oddaje charakter tej odmiany. Otóż odznacza się ona szczególnie dużą zawartością czerwonego barwnika w owocach i jako jedna z nielicznych ciemnych selekcji winorośli właściwej (V. vinifera) posiada sok zabarwiony na różowo (inne zawierają barwnik wyłącznie w skórkach winogron). Jest to niewątpliwie bardzo stary szczep, znany co najmniej od średniowiecza, o czym świadczy spora różnorodność jego lokalnych mutacji i klonów (jak saperawi buduszurisebri, saperawi grdzelmarcwala, saperawi mschwilmarcwala, saperawi paczcha i inne). Wbrew obiegowym opiniom szczep ten nie wywodzi się z Kachetii, choć dziś jest tam najbardziej rozpowszechniony. Ampelografowie i historycy od dawna twierdzą, że prawdziwa ojczyzna saperawi znajduje się w górzystej Meschetii w południowo-zachodniej Gruzji, na pograniczu z Turcją i stamtąd odmiana ta rozprzestrzeniła się najpierw do Kartlii, a następnie do innych regionów Gruzji. Tezę tą potwierdzają współczesne badania genetyczne, które wykazały, że najbliższymi znanymi krewnymi współcześnie uprawianych krzewów saperawi są dzikie winorośle występujące w dolinie rzeki Kury (Mtkvari) na terenie Meschetii. Również pod względem morfologicznym saperawi jest bardziej zbliżone do autochtonicznych odmian z zachodniej Gruzji (tzw. „grupa kolchidzka”), niż winorośli ze wschodniej części kraju (tzw. „grupa kachetyjska”). Pierwsze wzmianki o uprawie tego szczepu w Kachetii pochodzą dopiero z końca XVII stulecia, choć właśnie ten region stał się ostatecznie jego drugą ojczyzną. Jak się szacuje, obecnie w tym regionie znajduje się ponad 90 procent wszystkich gruzińskich upraw saperawi, a szczep ten od dawna jest tam uważany za „rodzimy”. Stamtąd też pochodzą praktycznie wszystkie słynne wina z tej odmiany. Najbardziej znane obecnie apelacje zarezerwowane dla tego szczepu, to Napareuli i Mukuzani dla win wytrawnych oraz Achaszeni (Akhasheni) i Kindzmarauli dla win półsłodkich. Szczególnie też ceni się wina pochodzące z poszczególnych miejscowości, jak Chaszmi (Khashmi), Kardenachi (Kardenakhi), Bakurciche (Bakurtsikhe) – słynne jest zwłaszcza tamtejsze cru Achoebi (Akhoebi) – Mukuzani, Kondoli, Napareuli, Kwareli (Kvareli), Anaga i Tibaani. Dojrzałe grono saperawi Poza Kachetią spore plantacje saperawi spotyka się w Kartlii, Imeretii i Raczy, w których to regionach szczep ten zajmuje łącznie kilkaset hektarów. Już w połowie XIX wieku zaczęto sadzić saperawi także poza Gruzją, najpierw w różnych rejonach na południu ówczesnej Rosji, a po ostatniej wojnie także w innych krajach. Dziś uprawy tej odmiany spotyka się na Ukrainie (ok. 1500 ha), w Mołdawii (ok. 900 ha), południowej Rosji (ok. 700 ha, głównie w Kraju Krasnodarskim, a także w Rostowie n/Donem). Na mniejszą skalę uprawia się saperawi w Armenii, Azerbejdżanie, Bułgarii, Rumunii, a także w w Australii (m.in. w King Valley w Victorii, w Barosa i McLaren Vale w Australii Południowej) i w USA (w Finger Lakes w stanie Nowy Jork). Tak duża popularność tej odmiany na pewno nie jest przypadkowa, lecz bierze się z jego rozlicznych walorów użytkowych. Krzewy saperawi odznaczają się umiarkowanie silnym wzrostem i niezbyt wcześnie rozpoczynają wegetację, czym unikają wiosennych przymrozków. Jest to jednak odmiana stosunkowo późna i wymagająca sporo ciepła do uzyskania pełnej dojrzałości owoców. W chłodniejszych, wyżej położonych lokalizacjach nawet w ciepłej Kachetii saperawi nie zawsze dobrze dojrzewa i pochodzące z takich miejsc wina często odznaczają się agresywną kwasowością i „zielonymi” aromatami. W zależności od lokalnych warunków siedliskowych (a także od pogody w danym roczniku) winogrona mogą być zbierane w okresie od końca września do drugiej połowy października. W pełni dojrzale owoce saperawi gromadzą dość sporo cukru, zachowują przy tym jednak stosunkowo wysoką kwasowość. Charakterystyczną cechą odmiany jest także wysoka zawartość związków polifenolowych (garbników i barwników). Szczep ten jest dosyć odporny na choroby grzybowe (w czym prawdopodobnie przewyższa większość innych vinifer) i w stosunkowo suchym klimacie wschodniej Gruzji często nie wymaga ochrony chemicznej. Jest to więc winorośl szczególnie przydatna do upraw organicznych. Saperawi dobrze też znosi zimowe mrozy i letnie susze, przez co dobrze sprawdza się w kontynentalnym klimacie Zakaukazia i południowo-wschodniej Europy. Odmiana owocuje dość regularnie i stosunkowo obficie, chcąc jednak uzyskać wysoką jakość czerwonego wina należy ograniczyć plon do poziomu 6–7 ton z hektara. Summa summarum jest to odmiana raczej niezawodna i opłacalna w uprawie. Nasycony kolor młodego wina saperawi dobrze tłumaczy pochodzenie nazwy tej odmiany Ogromną zaletą saperawi jest także możliwość uzyskania wysokiej klasy wina w różnorodnym stylu. Wina odmianowe z tego szczepu odznaczają się intensywnym, ciemnym kolorem, pełną budową, świeżą kwasowością i mocną strukturą garbników. Typowe saperawi cechuje bogaty, złożony aromat, na który składa się obfitość ciemnych owoców (wiśnia z pestką, czereśnie, śliwki, jeżyny), a także nuty przypraw korzennych, czekolady, kawy, wyprawionej skóry, suchych liści, etc., etc. Wina te wyróżnia także potencjał starzenia – dobrze zrobione, długo macerowane saperawi należą do najbardziej długowiecznych win czerwonych na świecie i mogą dojrzewać w butelkach nawet przez kilkadziesiąt lat. Wina takie często wręcz wymagają kilku lat dojrzewania, zanim garbniki i kwasowość ułożą się w nich na tyle, aby warto było po nie sięgnąć. Odmiana ta dobrze sprawdza się zarówno w tradycyjnej kachetyjskiej metodzie wyrobu wina w glinianych kwewri, jak też przy zastosowaniu współczesnych technologii winiarskich. Dzisiaj większość komercyjnie produkowanych win saperawi jest robiona właśnie w owym nowoczesnym, jak mówią w Gruzji – „europejskim” stylu i nierzadko dojrzewa w nowych beczkach barrique. Pomimo tego wina te z reguły zachowują swój unikalny, odmianowy charakter. Saperawi bardzo dobrze sprawdza się także w kupażach, do których wnosi intensywny kolor, żywą kwasowość i sprężyste garbniki. W Gruzji jest najczęściej kupażowany z cabernet sauvignon, rzadziej z merlotem. W Mołdawii szczep ten, razem z cabernet sauvignon i rara neagra jest składnikiem najsłynniejszego tamtejszego wina – Negru de Purcari. Z gron saperawi wyrabia się także dobre wina różowe, tradycyjne gruzińskie wina półsłodkie oraz wina wzmacniane w stylu porto. Zbiór saperawi w dolinie Alazani w Kachetii Saperawi dość często wykorzystywano także jako material do krzyżówek przy hodowli nowych odmian winorośli. Prace takie prowadzono miedzy innymi w słynnym instytucie winiarskim Magaracz w Jałcie na Krymie, gdzie uzyskano tą drogą dwie dość popularne dziś odmiany: - bastardo magaracza, to krzyżówka saperawi i trousseau (szczep znany też pod synonimem bastardo), uzyskana w 1949 roku (hodowcy N. Paponow i W. Zotow), dość popularna na Ukrainie (1330 ha), gdzie służy zarówno do wyrobu win wytrawnych, jak i słodkich. Odmiana spotykana jest także w Moldawii, Rosji, Rumunii i Azji Środkowej. - rubinowyj magaracza, to z kolei krzyżówka saperawi z cabernet sauvignon uzyskana w 1928 roku (hodowcy N. Paponow, W. Zotow, P. Carew, P.J. Gołodriga). Jest to dość późna i plenna odmiana, uprawiana na Ukrainie oraz w Azji Środkowej gdzie służy do produkcji wina i soków. Kolejna selekcja została uzyskana w 1947 roku w instytucie w Nowoczerkasku: - saperawi siewiernyj, to wynik skrzyżowania saperawi z odmianą siewiernyj, będącej krzyżówką z winoroślą amurską (hodowcy J.I. Potapienko, I.P. Potapienko i E.L. Bezruszenko). Ta odporna i wczesna hybryda jest wciąż uprawiana w Rosji (325 ha) oraz w chłodniejszych rejonach USA i w Kanadzie. Aż trzy takie krzyżowki uzyskano w Armenii, w instytucie uprawy winorośli w Merdzawan: - akhtank, to krzyżówka saperawi i odmiany sorok liet oktiabria, uzyskana w 1977 roku (hodowca P.K. Ajwazjan). Ta poźno dojrzewająca i plenna odmiana jest dziś dość popularna w Armenii, gdzie najczęsciej robi się z niej wina słodkie i wzmacniane. - nerkeni, to dość skomplikowane krzyzówka saperawi z odmianami garandmak, kachet oraz hybrydą richter (hodowcy S.A. Pogosjan i S.S. Chaczatrjan). Plenna i wytrzymala na mróz odmiana służy do produkcji win odmianowych i kupaży (m.in. z saperawi). - tigrani, to zkolei krzyżówka saperawi oraz popularnej armeńskiej odmiany areni (hodowcy S.A. Pogosjan i S.S. Chaczatrjan). Odmiana jest uprawiana w Armenii i uzywana głównie do wyrobu czerwonych win słodkich. Saperawi wykorzystywano także do prac hodowlanych w rumuńskim instytucie winiarskim w Drăgăşani, w wyniku czego uzyskano jedną interesującą odmianę: - novac, to efekt skrzyżowania saperawi z tamtejszą starą odmianą negru vîrtos (hodowca M. Marculescu). Uzyskana w 1987 roku selekcja okazala się jednak dość trudna w uprawie i dziś jest uprawiana na komercyjną skalę jedynie w winnicy »Princ Ştirbey kolo Drăgăşani. _____________________________ * pisownię nazw odmian winorośli, oznaczeń geograficznych i innych nazw własnych podajemy tu w obowiązującej u nas polskiej transkrypcji oraz (w nawiasach) w powszechnie używanej w Gruzji transkrypcji angielskiej, jaką można też znaleźć na etykietach win LITERATURA: Chkhikvishviki I., Gogia N., Sirbiladze G. (2008), Study of resveratrol and antioxidant activity in Georgian brand red wines and a number of foreign red wines, Georgian Med News Jun. (159), s. 53-57. Ekhvaia J., Blattner F.R., Akhalkatsi M. (2010), Genetic diversity and relationships between wild grapewine (Vitis vinifera subsp. sylvestris) populations and aboriginal cultivars in Georgia, [w] Proceedings XXXIII OIV Congress, Tbilisi. Galet P. (2000), Dictionnaire encyclopédique des cépages, Hachette Livre Gotsiridze V., Ardzenadze M. Jabnidze R. (2010), International Importance of Georgian Vine Genetic Resources, [w] Proceedings XXXIII OIV Congress, Tbilisi. Ketskhoveli N., Ramishvili M., Tabidze D. (2012), Georgian ampelography, Tbilisi. Jest to angielska wersja publikacji o oryginalnym tytule 'Sakartvelos ampelograpia' (საქართველოს ამპელოგრაფია) wydanej w jęz. gruzińskim w 1960 r. w Tbilisi przez Gruzińską Akademię Nauk. Kharbedia M. (2012), Georgian wine guide, Tbilisi. Mikiashvili M., Kiknavelidze Z., Khositashvili M., Khositashvili T., Favale S., Ciolfi G. (2010), The varietal effect of Georgian red grape cultivar Saperavi (vitis vinifera L.) and Cabernet Sauvignon (vitis vinifera L.) on consistence of phenolic compounds and aromatic components, [w] Proceedings XXXIII OIV Congress, Tbilisi. Robinson J. (red.), Harding J (red.), Vouillamoz J. (red.) (2012), Wine grapes. A complete guide to 1,368 vine varieties, including their origin and flavours, New York – London. Shalashvili A., Ugrekhelidze D., Mitaishvili T., Targamadze I., Zambakhidze N. (2012), Phenolic compounds of wines from Georgian autochthonous grapes, Rkatsiteli and Saperavi, prepared by Georgian (Kakhetian) technology, Bulletin of the Georgian Academy of Sciences vol. 6 no. 3, s. 99–103. Vouillamoz J.F., McGovern P.E., Ergul A., Soylemezog G., Tevzadze G., Meredith C.P., Grado M.S. (2006), Genetic characterization and relationships of traditional grape cultivars from Transcaucasia and Anatolia, Plant Genetic Resources 4 (2), s. 144-158. ©tekst i zdjęcia: Wojciech Bosak <!--webbot bot="HTMLMarkup" endspan i-checksum="62324" --><!--webbot bot="HTMLMarkup" startspan -->

© copyright by winologia.pl 2008-2012 \| wszelkie prawa zastrzeżone \| strona przeznaczona dla osób pełnoletnich
strona główna \| wydarzenia \| artykuły \| książki \| polskie wino \| galeria \| inne strony \| o/about \| mój blog

Chkhikvishviki I., Gogia N., Sirbiladze G. (2008), Study of resveratrol and antioxidant activity in Georgian brand red wines and a number of foreign red wines, Georgian Med News Jun. (159), s. 53-57.